Change the World – Teach Music
Trước khi đăng ký cho con học chơi một nhạc cụ, Piano chẳng hạn, thì hẳn phụ huynh nào cũng muốn nhìn thấy những thành quả tốt đẹp. Ngay cả mình cũng thế, mình luôn tin tưởng rằng mình sẽ khiến đứa trẻ này yêu thích âm nhạc, siêng năng tập đàn và trở thành một nghệ sỹ trong tương lai.
Nhưng thực tế là, ở lứa tuổi nhỏ, trẻ em rất dễ trở nên chán. Hiện tượng “boredom” này xảy ra rất thường xuyên đặc biệt ở lứa tuổi đầu tiểu học.
Tonight, I listened to my child sing.
8 PM. The house was quiet, with only the soft glow of the nightlight casting shadows in the corner of the room.
Lying beside my child, holding their tiny hand, I told a bedtime story.
They listened silently.
I thought they might have dozed off, since there was no response—just stillness.
I became more aware of the warmth in their little hand. And then, from somewhere deep inside me… a rhythm began to stir.
I started to hum.
There were no lyrics, no fancy words—just a mother’s heart, lifting its voice in song.
NGHE NHẠC CÙNG CON, TẠI SAO KHÔNG?
Một trong những sai lầm của mình lúc con còn nhỏ là cho con tiếp xúc với âm nhạc quá ít.
Mình cứ nghĩ rằng chỉ nên để con nghe các thể loại âm nhạc hàn lâm thính phòng như nhạc cổ điển, nhạc Piano không lời, hoặc đơn giản hơn là nhạc trẻ em ca từ đơn giản, giai điệu dễ nhớ…Nhưng trên thực tế là, con mình có hứng thú với tất cả các thể loại âm nhạc.
Sau khi thực hiện 5 buổi Kể chuyện âm nhạc online cho các bạn nhỏ. Mình có cơ hội được quan sát các bạn, học cùng các bạn, chơi cùng các bạn. Ca hát và nhảy múa cùng các bạn. Tất cả những khoảng thời gian đó đều rất có ý nghĩa với mình dưới góc độ là một nhà sư phạm âm nhạc, mình muốn dành thời gian để chiêm nghiệm, phân tích, đối chiếu và học hỏi. Từ đó rút ra được những kết luận cá nhân, nhằm củng cố cho phương pháp giảng dạy của cá nhân mình thêm trọn vẹn đầy đủ.
Chương 1: Hình Ảnh Nghệ Thuật của Tác Phẩm Âm Nhạc
Tôi thú nhận rằng tiêu đề này khiến tôi có một chút hoài nghi, mặc dù khái niệm mà nó diễn tả thường được chấp nhận và mọi người đều hiểu những từ này mang ý nghĩa hoàn toàn hợp lý, dễ hiểu và thực tế. Nhưng “hình ảnh nghệ thuật của một tác phẩm âm nhạc” là gì nếu không phải chính là âm nhạc, chất liệu sống động của âm thanh, ngôn ngữ âm nhạc với các quy tắc, các thành phần của nó, mà chúng ta gọi là giai điệu, hòa âm, phức điệu, v.v., một cấu trúc hình thức cụ thể, một nội dung cảm xúc và thi vị? Biết bao lần tôi đã nghe những học sinh không có sự đào tạo âm nhạc hoặc nghệ thuật thực sự, tức là không có giáo dục thẩm mỹ, không phát triển đầy đủ về mặt âm nhạc, cố gắng trình diễn các tác phẩm của các nhà soạn nhạc vĩ đại! Ngôn ngữ âm nhạc không rõ ràng đối với họ; thay vì là một ngôn ngữ mạch lạc, họ chỉ tạo ra một thứ lẩm bẩm; thay vì là một ý tưởng rõ ràng chỉ là những mảnh vụn nhỏ bé của suy nghĩ; thay vì là cảm xúc mạnh mẽ là một vài nỗi đau đớn mờ nhạt; thay vì là logic sâu sắc là “kết quả mà không có nguyên nhân”, và thay vì là một bản diễn tấu phù hợp là một sự thể hiện vô cùng không đủ. Đây là loại trình diễn mà bạn có được nếu hình ảnh nghệ thuật bị bóp méo, hoặc là nó không ở trung tâm của sự biểu diễn tấu hoặc là hoàn toàn mất đi.
Trước hết, một vài tuyên bố đơn giản mà tôi sẽ nói như sau:
Vì trong những trang này sẽ có nhiều lần đề cập đến “nội dung”, như nguyên tắc quan trọng nhất của biểu diễn, và vì tôi dự đoán rằng từ “nội dung” (hoặc “hình ảnh nghệ thuật” hoặc “ý nghĩa thơ ca”, v.v.) có thể với việc sử dụng nhiều gây khó chịu cho nghệ sĩ piano trẻ, tôi tưởng tượng một sự phản đối có thể có từ phía họ: “Nội dung, nội dung hoài vậy! Nhưng nếu tôi có thể chơi tốt tất cả các đoạn ba âm kép, quãng sáu và quãng tám cùng những khó khăn kỹ thuật khác trong Biến tấu Paganini-Brahms mà không quên âm nhạc, thì tôi sẽ có ‘nội dung’, nhưng nếu tôi chơi sai nốt thì sẽ không có ‘nội dung’.” Đúng vậy! Những lời vàng ngọc! Một nhà văn khôn ngoan từng nói về các nhà văn: “Hoàn thiện phong cách là hoàn thiện ý tưởng. Ai không ngay lập tức đồng ý với điều này thì không còn cứu được nữa.” Đây là ý nghĩa thực sự của kỹ thuật (phong cách). Tôi thường nói với học sinh của mình rằng từ “kỹ thuật” xuất phát từ tiếng Hy Lạp “Texve” và “Texvc” nghĩa là nghệ thuật. Bất kỳ sự cải thiện nào về kỹ thuật cũng là một sự cải thiện về nghệ thuật và do đó giúp “nội dung âm nhạc” được sáng tỏ, ý nghĩa đã bị ẩn giấu; nói cách khác, đó là chất liệu, là bản chất thật sự của nghệ thuật. Vấn đề là nhiều người chơi piano coi từ “kỹ thuật” chỉ là tốc độ, sự đều đặn, sự dũng cảm – đôi khi có nghĩa là “đánh mạnh và đánh vang”. — nói cách khác, đó là những yếu tố riêng lẻ của kỹ thuật chứ không phải kỹ thuật như một tổng thể, như cách mà người Hy Lạp hiểu và bất kỳ nghệ sĩ nào cũng hiểu nó.
Khi còn là một học sinh Piano, mình vẫn thường hay được nhắc về sự tập trung. Và có đôi lúc chính sự tập trung cao độ về một cái gì đó trong quá trình tập luyện khiến mình vô tình quên đi những sự kết nối quan trọng cho cả tác phẩm.
Khi tập trung vào giai điệu, mình sẽ có thể quên đi phần nhạc đệm.
Khi tập trung vào số ngón tay, mình có thể sẽ không nhớ nổi tính biểu cảm của đoạn nhạc.
Quên đi mình đã từng là ai,
Trong tiết học thứ hai với cô Irmi, nhóm của mình đã thực hành một bài tập liên quan đến việc “cởi bỏ” những quan điểm cũ kỹ của bản thân để tiếp cận với tri thức mới.
Là một người chơi nhạc lâu năm và cũng là một giáo viên nhiều kinh nghiệm, luôn có những thứ được đóng khung bên trong mình vô cùng chặt chẽ. Giống như có hai con mắt để nhìn thấy, mình tin vào những gì đã được học, những gì bản thân đã thực hành trong nhiều nhiều năm, giống như mình đã tin vào những gì mắt thường của mình có thể nhìn thấy.
Dường như phần lớn thời gian của một nghệ sỹ Piano là dành cho việc tập luyện.
Đôi khi mình nghĩ các chương trình biểu diễn lớn hay nhỏ đều cũng giống như một dạng bài tập. Nơi những người chơi nhạc sẽ rèn luyện các kỹ năng để trở nên thành thạo và ngày-càng-thành-thạo-hơn-nữa.
Khi dạy Piano, mình cũng luôn khuyên học sinh phải thường xuyên tập luyện. Tuy nhiên, cũng giống như người lớn xách cặp đi làm để cuối tháng có lương. Trẻ em, cũng cần có động lực để tập luyện.
Có phải dạy Piano chỉ đơn là mở ra một trang sách và chơi đi chơi lại những gì được chép trên 5 dòng kẻ nhạc?
Niềm tin của mình đã thay đổi.
Mình không chấp nhận lẽ thường như mọi người hay nói: “Học Piano khó lắm!”. Càng chơi nhạc cụ này bao nhiêu mình càng khám phá ra những sự thật mà bấy lâu nay nhiều người vẫn hay nghĩ là đúng thật ra lại chẳng hề đúng.
Ngay cả chính mình – một giáo viên thực hành cả ngàn tiết dạy Piano trong hơn 10 năm qua cũng đã rơi vào hố-sâu-ngộ-nhận khi lắm lúc quá cả tin vào những gì quy trình đã được lặp đi lặp lại mà lại thiếu đi những suy luận độc lập từ cá nhân.