DẠY PIANO ONLINE THỜI CORONA

Dạy trực tuyến, học trực tuyến, những từ ngữ sôi sùng sục trong cả tháng trời qua trên các mạng xã hội. Nhưng có thể mãi đến bây giờ, khi đứng trước một xã hội phải then cài chốt cửa cách ly nhau, người dân Việt Nam mới bắt đầu cảm thấy muốn mở lòng mình ra với những khái niệm giáo dục đã có gần chục năm trước trên thế giới. Trong những diễn đàn, tại các nhóm hội, mọi người chia sẻ về mọi hỉ nộ ái ố khi bắt đầu với công cuộc giảng dạy online. Những phòng học được trang bị từ tối giản đến tối thượng như một nơi nghiên cứu khoa học chuyên nghiệp đều là những lựa chọn khó khăn cho các giáo viên mới mày mò bập bõm. Có cả những bạn trẻ cũng bày tỏ sự bất mãn khi đang yên đang lành ngồi nhà gác chân lướt web, nay phải chen chân vào để đăng ký môn học, canh giờ đến lớp và tranh thủ chạy deadline nộp bài tập cho kịp thời gian.

Về phần mình, tôi có dịp nhìn sâu vào cuộc cách mạng giáo dục thời đại dịch này. Sau những tiết dạy trực tuyến 45 phút, nhìn thấy bọn trẻ bên kia màn hình và kết thúc mọi vai diễn, tôi hiểu, mọi thứ mình biết từ trước đến nay về dạy Piano đã khác. Không còn những cái ôm, những màn đập tay tán thưởng, những kỹ thuật cần phải sờ và nắn, cũng không còn những cái nhìn trìu mến, hay một cái vuốt tóc khẽ qua. Lớp học của chúng tôi như hai mảnh không gian cách biệt, một bên là tôi với dàn giáo án hùng hậu và một bên là bọn trẻ một mình với cây đàn Piano.

“Khi đến cuối cùng, em sẽ phải chọn. Mọi việc diễn ra như thế nào, em sẽ phải chọn. Cảm giác của em về việc này sẽ thế nào, em cũng sẽ phải chọn.” – Cô Yim

Sau một tuần nghỉ dịch, phụ huynh muốn tôi có thể tiếp tục dạy June. Hơi ngần ngại, tôi nhắn lại để xem lịch làm việc của mình thế nào. Tôi đi ra ngoài, mua ít đồ dùng cần thiết và dành chút thời gian thơ thẩn nghĩ đến June. Con bé liệu có chấp nhận được việc nó sẽ học với một cái màn hình trước mặt mà không phải là con người bằng xương bằng thịt đã từng gặp trước đây? Những kỹ thuật về cường độ sắc thái tôi sẽ phải giúp con bé xử lý như thế nào? Những trò chơi có còn sôi nổi như khi chúng tôi cùng ngồi với nhau? Đó chỉ là những câu hỏi lý thuyết trên giấy. Khi ở trong một buổi học trực tuyến, hàng trăm vấn đề khác xảy ra, khiến tôi có phần nào cảm giác, dạy online, có thể không phải là liệu pháp thực sự hữu hiệu cho học Piano.

C-Ả-M X-Ú-C, một lần nữa, tôi lại để những cảm xúc của mình quyết định thứ mình nhìn thấy. Nhưng chúng ta sống không phải là những con rô-bốt đã lập trình sẵn, chúng ta có quyền cảm giác, cảm giác về mọi thứ trên đời, mọi việc, mọi vật. Tuy nhiên, cảm xúc, tôi nhớ, như cách cô Yim nói, là thứ chúng ta có thể lựa chọn.

| Nghĩ bên ngoài chiếc hộp, à không, hãy nghĩ rằng chiếc hộp không hề tồn tại |

Tôi quyết định những lần dạy online kế tiếp, mọi phương pháp của mình sẽ phải thay đổi. Và khi có thể tự mình quan sát những buổi học, tôi đã nhìn thấy có nhiều thứ cần được thay đổi:

1. Hình thể và giọng nói rõ ràng

Sự ngăn trở về khoảng cách có thể được thay thế bằng việc giáo viên nắm bắt tốt hành vi của người học thông qua ngôn ngữ cơ thể của họ. Khi làm được điều đó, giáo viên có thể nhanh chóng điều chỉnh hình thể và sự tương tác của mình sao cho phù hợp. Đưa ra những hành động rõ ràng, lựa chọn những từ ngữ chính xác để giao tiếp cũng là kỹ năng cần thiết. Chuyển động cơ thể và giọng nói khi được thực hiện một cách rành mạch và đi kèm theo các bước giảng dạy trình tự rõ ràng sẽ giúp người học hiểu và đón nhận kiến thức cách hiệu quả dù chỉ là học online.

2. Làm mẫu, làm mẫu và làm mẫu

Chơi mẫu trước một đoạn nhạc, đọc mẫu trước một câu nhạc hoặc vỗ tiết tấu mẫu một ô nhịp là bước cần thiết khi giảng dạy Piano online. Đừng lo việc người học sẽ không độc lập được trong quá trình tự vỡ bài. Chẳng phải chúng ta đã học nói “papa” trước khi chúng ta học đọc chữ sao? Nhưng cũng không có nghĩa mọi thứ đều cần phải làm mẫu. Bạn cũng có thể nói người học “làm mẫu” cho mình có thể bắt chước lại. Không có phương pháp nào là sai, chỉ là cách chúng ta dùng nó như thế nào. Khi người học có mong muốn tự khám giai điệu của câu nhạc ấy, họ sẽ lên tiếng, và đó là khi sự học đã đạt được mục đích tối cao của nó, tạo động lực cho người học biết tự học.

3. Ví dụ bằng sự liên tưởng hình ảnh và cảm giác

Điều này cần thiết trong các tiết dạy âm nhạc online. Khi chúng ta có thể thấy nhưng lại không thể sờ, điều chúng ta có thể làm duy nhất đó là giúp cho người học liên tưởng được những hình ảnh và cảm giác thông qua ngôn ngữ. Đây chính là điểm mấu chốt đem đến cơ hội tuyệt vời giúp người học có thể cảm nhận âm nhạc bằng sự cảm thụ gần gũi nhất. Như cách miêu tả tình cảm của người nhạc sĩ dành cho mẹ trong bài Maman oh maman khi nói về tiết tấu đen chấm và đơn, đó là một cảm giác day dứt song cũng đầy trân trọng và thương mến. Sự miêu tả đó, đem người học đến gần hơn với âm nhạc, vượt qua những giá trị về con số và tính toán, họ nhìn thấy mục đích cốt lõi của âm nhạc chính là, vẽ nên cái đẹp của cuộc sống.

4. Giáo án tinh gọn

Theo những nghiên cứu của các nhà khoa học, dạy online có thể gây áp lực nhiều gấp đôi cho giáo viên so với giảng dạy trực tiếp. Vì thế, để giáo viên vẫn còn đủ năng lượng cho các tiết dạy và để xử lý các vấn đề kỹ thuật liên quan đến kỹ thuật, máy móc, giáo án họ sử dụng nên (phải) thật đơn giản. Các đề mục gạch đầu dòng được đưa ra rõ ràng, các mục tiêu được thiết lập cụ thể từ ban đầu, và hầu hết, trong một tiết 45 phút, chỉ cần giải quyết được hai mục tiêu chính quan trọng nhất là buổi dạy học online đó có thể được cho là đạt yêu cầu.

…

Corona khi nào sẽ chấm dứt? Không ai đoán trước điều đó. Nhưng chúng ta biết, những lớp học online vẫn sẽ sáng đèn, những người giáo viên yêu nghề vẫn sẽ cần mẫn hăng hái bật laptop lên để dạy học. Có chăng giáo dục âm nhạc sẽ bị chững lại vì những định kiến hạn hẹp của xã hội? Hãy để thành quả cuộc cách mạnh giáo dục online này trả lời cho chúng ta.